Column 21 december 2013- Sjaak Grosthuizen: Waar doen we het van?
‘Waar doen ze het toch van?’ is de vraag die mevrouw Grosthuizen en ik elkaar regelmatig stellen. Familieleden, kennissen, maar meestal mensen die we helemaal niet kennen zien we rondrijden in auto’s waarvan wij slechts van kunnen dromen, of ze bezitten gigantische beeldschermen, imposant ingerichte interieurs en noem maar op. Wij vinden dromen natuurlijk prachtig en soms lukt het een droom te verwezenlijken. Feest! Wij weten waarvan wij het moeten doen. Dat lukt wat de gewone zaken betreft eigenlijk altijd prima, maar toch verwonderen we er ons nog altijd over dat lieden met een financiële polsstok die naar schatting even lang is als de onze zoveel grotere sprongen kunnen maken.
Ik heb er eens wel eens naar gevraagd, hoor. “Hoe doe je dat toch?’ Dan bleek af en toe dat er een apart inkomstenbronnetje was waarmee gaatjes gedicht kunnen worden of speciale dingen gedaan. ‘Zonder dat hadden we dat natuurlijk nooit gedaan.’ Iemand anders zei: ‘Het is leuk dat we dit erbij hebben, want anders vallen er in onze begroting gaten. De kinderen worden nog veel duurder wanneer ze gaan studeren. Een leuk appeltje voor de dorst.’
Dat soort denken levert echter eerder grotere zorgen op.
De appeltjes voor de dorst heetten bij ons kinderbijslag en vakantiegeld. Kinderen maakten de bijslag met groot gemak op en het vakantiegeld was uitstekend geschikt om de gaatjes in de begroting te dichten of de keuken op te knappen. We zijn er best wel eens van op vakantie gegaan, maar alleen dan wanneer het gewone dagelijkse leven naar behoren en genoegen kon worden doorgezet. Extraatjes worden slechts dan overwogen wanneer dat niet ten koste gaat van de basisvoorzieningen. Bij ons kan het ook wel eens voorkomen dat zaken de stempel krijgen van basisbehoefte. De tweezitsbank vertoont slijtplekken, de televisie is te klein, de tijdschriften voldoen maar net aan onze informatiebehoefte en je kunt toch tegenwoordig onmogelijk zonder een smartfoon. Dat soort denken levert echter eerder grotere zorgen op.
Ik ben soms zo naïef te denken dat dit voor overheidsuitgaven ook zo geldt. Wanneer ik lees dat de telefooncentrale in het gemeentehuis niet meer naar behoren functioneert dan zou een simpele burger met nul verstand van politiek kunnen denken: de bereikbaarheid van het gemeentehuis is een basisvoorziening. Dat staat bovenaan het lijstje, want wanneer in de straat een stoeptegel scheef ligt dan moet je het stadsbestuur daar van op de hoogte kunnen stellen. Niet iedereen belt dan in dit geval naar Roger Tonnaer of een ander willekeurig welwillend raadslid.
Dat klinkt direct heel geruststellend.
In de ongekend felle ideologische strijd om wel of juist niet een Poort van Hoorn aan te leggen wordt geruststellend gezegd dat dit niet ten koste gaat van andere zaken, want het wordt betaald van de parkeergelden. Parkeergeld moet je zien als het extraatje in het inkomen. Een soort kinderbijslag of vakantiegeld. Dat klinkt direct heel geruststellend. Feestverlichting wordt betaald van een speciale heffing voor winkeliers, mits je in het winkelhart bent. Gelukkig voor de havengebiedbewoners zijn er havengebiedbewoners met een nuchtere inslag. In tuincentra vind je genoeg lichtsnoeren om de hele haven en als het moet de Hoornse territoriale wateren feestelijk te verlichten voor een paar euro energiekosten.
Je kunt dat op twee manieren opvatten.
De reguliere heffingen zijn bedoeld om de gemeente draaiend te houden. Al die heffingen gaan omhoog. Helaas hard nodig, zou je zomaar een politicus kunnen horen zeggen. Alles is duurder geworden en het is nu niet meer de tijd voor extraatjes. En het parkeergeld dan? Ja, dat parkeergeld. Je kunt dat op twee manieren opvatten. Je houdt vol dat dit geld niet anders uitgegeven kan worden dan aan een tunnel om zo een paar minuten eerder een parkeermeter gevuld te krijgen. Of je zegt dat parkeergeld gelukkig benut kan worden om in de basisbehoeften van een middelgrote stad te voorzien.
In de komende maanden zult u als kiezer geconfronteerd worden met beide opvattingen. Op de Grote Noord zullen binnenkort af en toe marktkramen verschijnen waar voor beide meningen mensen staan die dit haarfijn en met hoge overtuigingskracht met u willen delen. Wanneer het u gaat duizelen, dan kunt het beste denken aan hoe het bij u thuis geregeld is. Wat doet u met het vakantiegeld? Wanneer u zich daar goed bewust van bent, dan wordt het kiezen in maart een stuk gemakkelijker. De tijd zal het leren of buitenpoorters die de Hoornse parkeerautomaten komen vullen ooit zullen zeggen: ’Goh, waar doen ze dat van?’