Column Sjaak Grosthuizen: Wat is wijsheid?

22 november 2014 – Column Sjaak Grosthuizen: Wat is wijsheid?

Het grootste goed dat een burger kan overkomen is bestuurd worden door bestuurders met wijsheid. Met wijsheid worden beslissingen genomen die zoveel mogelijk recht doen aan: vul maar in. In een stad met pakweg 72.000 inwoners zijn er pakweg 72.000 burgers die hopen dat het stadsbestuur hen zo wijs mogelijk bestuurt. En daar zit juist het probleem. Men kan helemaal geen wijsheid van het stadsbestuur verwachten, want er is geen enkele politieke of lokale partij die tijdens de verkiezingstijd schermt met wijsheid als uitgangspunt voor alle voor te nemen beslissingen. En dat geeft ongelukken. En ongelukken brengen ontevreden gezichten en pogingen om nog meer partijtjes op te richten. We hebben er in de Hoornse raad pas 12, terwijl we 35 raadszetels mogen bezetten. De laatste trend bij lokale verkiezingen geeft aan dat de lokale partijen het voor het zeggen krijgen. De kiezer gaat, tegen alle wijsheid in, af op de geur van de smakelijkste lieverkoekjes en de lokale partijen zijn daar de beste bakkers van.

Goedbeschouwd gaan zeker lokale verkiezingen nooit over wijsheid, maar over hoeveel het jou persoonlijk opbrengt. Welke partij trekt het minst mijn bankrekening leeg? En: ik wil best ergens voor betalen maar niet voor … en hier mag je invullen wat je zelf wilt. Meestal komt het erop neer dat liefhebbers van immateriële zaken, ouderen, gehandicapten en anderszins kanslozen het maar wat meer op eigen kracht mogen doen. Het beschermen van fundamentele vrijheden zit meer in de ruimte voor nachtelijke kroegentochten. Juist dan is volgens mij de vraag om wijsheid het grootst, maar de vraag is, wie erom vraagt. Is de drank in de man, is de wijsheid in de kan, dus netjes opgeborgen.

Leidend lijken de vier w’s. Willen wij wel wijsheid?

In het college zitten partijen die zelf wel weten niet de wijsheid in pacht te hebben. De regelzucht van de PvdA, de zorgdrang van de SP, de ideale ambities van GroenLinks, de hemelbestormers van het CDA en het irritante gelijk van D66 vormen een mooie mix, maar levert het ook wijsheid op? Gesteld dat deze partijen ook daadwerkelijk hun eigenheden willen laten mixen? Leidend lijken de vier w’s. Willen wij wel wijsheid?

Was het ooit een wijs besluit geweest?

Wie de laatste pogingen van ons college en onze raad om het nou eens goed aan te pakken nader bekijkt, mag tot de conclusie komen, dat het voor de een of voor de ander altijd verkeerd uitpakt en dat het dan gerechtvaardigd lijkt je af te vragen hoe wijs het onderliggende besluit was. Neem nou de afsluiting voor fietsers door de Willem de Zwijgerlaan. Ooit afgedwongen om andere wel nuttige zaken voor de stad te kunnen bewerkstelligen zonder gedonder van het stelletje ons-soort-mensen in deze straat. Wie de afsluiting nu ziet, ervaart alleen de belachelijkheid van het besluit en ziet het graag zo snel mogelijk teruggedraaid. Was het ooit een wijs besluit geweest? Het heeft toen een hoop nodeloos verkwist geld en tijd bespaard. Nu ben je geneigd om te besluiten de zwaarste bussen van Connexxion allemaal door dit straatje te leiden.

Een café liet om drie minuten over één nog mensen binnen. Tegen de afspraken en dus meteen straffen met een tijdelijke sluiting. Wijsheid? Op het eerste oog, en zeker gezien door heftig ontkennende uitgaande alcoholisten,  een domme kleinzielige maatregel. Wie wat langer bezig is geweest met opvoedend werk, weet, dat er altijd kinderen zijn die zelfs alle in overleg afgesproken regeltjes graag aan hun laars lappen en direct de rekbaarheid van de grenslijn uitproberen. Niet optreden bij de eerste overtreding betekent in hun ogen het verlies van het recht om dat bij de tweede keer wel te doen.

Slimheid is niet hetzelfde als wijsheid.

Hoe kun je voorkomen dat wijze bedoelingen leiden tot domme afspraken? In de lokale politiek dus niet. Een besluit is daar doorgaans het resultaat van moeizaam bereikt compromis. Aan compromissen liggen slimme politieke spelletjes ten grondslag. Slimheid is niet hetzelfde als wijsheid. Ik las ergens: ‘Wijsheid daarentegen kenmerkt zich door een inzicht in de menselijke aard en door een vermogen om de consequenties van daden (of het nalaten daarvan) te overzien.’ Dat laatste wordt eigenlijk uitsluitend door politici van de oppositie gezien en dan slechts in de periode dat zij in de oppositie zitten. Maar om hieruit de conclusie te trekken dat we dan voortaan alleen maar oppositiepartijen moeten hebben, lijkt mij ook geen wijsheid.

Maar zolang de burger niet smacht naar wijsheid in politieke besluitvorming lijkt het mij wijsheid mij niet verkiesbaar te stellen. Wijsheid komt met de jaren zegt men. Maar het spreekwoord is: als de baard het teken van wijsheid was, zou de bok de wijste zijn.