Column Sjaak Grosthuizen: Code

12 december 2015 – Column Sjaak Grosthuizen: Code

Raad van Enkhuizen krijgt gedragscode. Dat was het krantenkopje dat mij deze week opviel. Er is bestaande wetgeving waarin staat waaraan politici zich moeten houden. In Enkhuizen is het voorstel om op bepaalde gebieden zelfs iets strenger te worden. Ik citeer: ‘De code draagt politici op zelfs de schijn van belangenverstrengeling en corruptie te voorkomen … De code draagt politici op hun financiële belangen bekend te maken … Deze code hanteert een zogenaamd ‘Nee, tenzij’-beleid ten aanzien van het aannemen van geschenken.’

Naast het gevoel dat dit een goede zaak is, bekroop mij ook een gevoel van onrust. Het betekent dus dat de huidige wetgeving nog enige ruimte biedt op het terrein van corruptie of dat Enkhuizen totdat de raad instemt met de aanscherping van de code een soort Kiev aan het IJsselmeer was. Het is dus zaak dat de tegenstemmers van het voorstel en zij die dit willen relativeren scherp in het oog worden gehouden.

  een soort Kiev aan het IJsselmeer

‘Hoe zit dat in Hoorn?’ hoor ik al vragen. Heersen bij ons ook Oekraïense toestanden? Neen, bij mijn weten is dat hoofdstuk bij ons al mooi afgedekt. Ik heb bij de installatie van de nieuwe raad de belofte horen afnemen. Dat zit dus wel snor, was toen mijn gedachte en ik meende aan de gezichten van de zwerende raadsleden te kunnen aflezen dat zij het ook werkelijk meenden.

Maar moeten we hiermee al tevreden zijn? Wat mag je onze politici qua gedragscode nog meer vragen? Je mag niet liegen, geloof ik. Maar mag je als politicus de waarheid wel enigszins plooien na al te grif toegeven dat geen mens ooit de complete waarheid kent? Mag je een argument al gebruiken wanneer deze plausibel genoeg klinkt?

  Is de rol van het CDA uitgespeeld omdat de Heere Jezus geen aanwijsbaar belang heeft in Hoorn?

En waar houdt belangenverstrengeling op? Zijn niet diverse politieke partijen ook belangengroeperingen? Mag je de SP verwijten dat zij maatregelen willen invoeren die in het belang zijn van de slachtoffers van onze samenleving? Mag je de VVD voor de voeten werpen dat ze begrip kunnen opbrengen voor uitlatingen en handelingen van Donald Trumpfiguren? Is de rol van het CDA uitgespeeld omdat de Heere Jezus geen aanwijsbaar belang heeft in Hoorn? Moet je de PvdA juist prijzen omdat zij de belangen van de arbeiders uit het oog verliezen? Betekent dit dat tegenwoordig alleen lokale partijen, die het belang van de eigen gemeente in het oog hebben, legitiem zijn? En als dat zo is, welke van de zeven lokale partijen staat dan voor het ware Hoornse belang?

Zijn er codeafspraken nodig over hoe we in de raad met elkaar omgaan? Hoe ver mag je gaan met opgeklopte verontwaardiging? Mag in de code worden opgenomen dat je geen nieuwe fractie opricht wanneer je het niet eens kan worden met je gelijkgezinden? Vinden we het goed dat de gedragscode ruimte laat voor naarstig zoeken naar zaakjes waarmee je andere fracties of collegeleden in een kwaad daglicht kunt stellen? Vertelt de code iets over hetzelfde vertrouwen in de goede bedoelingen van de andere politici als je van de kiezers vraagt in jou te hebben?

De wethouders en de burgemeester van Enkhuizen hebben al een eigen gedragscode, lees ik. Maar dan lees ik ook: ‘Het lijkt wijs om ook de codes voor de wethouders en de burgemeester te herzien aan de hand van het model dat ten grondslag ligt aan deze gedragscode.’ Dat zijn dan weer de woorden van de burgemeester van Enkhuizen, Jan Baas. Dat haal je de koekoek! is dan mijn reactie. In deze tijd geen millimeter ruimte voor quod licet Iovi, non licet bovi!

Wordt politiek nu minder leuk?

Over taalgebruik van politici bestaat vast en zeker ook een code. Zo begrijp ik van onze hoogstgeplaatste politicus in Nederland, de Minister-president dat je het woord klootzakken best mag gebruiken, wanneer je daar maar geen politici mee bedoelt.

Wordt politiek nu minder leuk? Misschien wel, en we zullen ervaren hoe diverse politieke onverlaten de grenzen zullen verkennen van wat nog net toelaatbaar is. In de goedverlichte raadzaal natuurlijk niet, maar daarbuiten kan het wel eens schemeren. Achterkamertjes bewijzen daarbij hun nut en ze worden gedurende raadsvergaderingen met grote regelmaat gebruikt. Dat heet anders. Dat zijn de zogenaamde schorsingen. Zouden die aangescherpte codes juist voor die momenten zijn?