Nieuwjaarstoespraak burgemeester dr. G.O. van Veldhuizen d.d. 5 januari 2015
Blok 1
Geachte medeburgers,
Ik wens u namens uw stadsbestuur een heel goed en gezond 2015. Dat het meer mag zijn dan het beste dat u er van hoopt en dat u er een wezenlijke bijdrage aan mag leveren. Na deze avond zal het duidelijk zijn dat het een uitdagend jaar wordt. Ik hoop dat u er inspiratie van krijgt en naar huis gaat met het gevoel dat u in een stad woont waar u vertrouwd bent en ook van houdt. Zelf ontdek ik steeds weer nieuwe dimensies aan Hoorn, mijn goede stad. Daar wil ik vanavond bij stil staan: wat maakt nu een goede stad? Het kortste antwoord is: sterrenstof. En dat is veel meer dan een gezocht en wat kwetsbaar antwoord in een theatrale setting. Sinds 2008 leeft voor het eerst wereldwijd meer dan de helft van de mensen in de stad. Het aantal stadsbewoners neemt maar liefst met 1 miljoen per week toe. Ons Hoornse groeitempo is weliswaar met zo’n 500 per jaar van een volstrekt andere orde, maar ook wij maken deel uit van die wereldwijde beweging: de stad heeft de toekomst, in de stad gebeurt het, de stad wint.
de stad heeft de toekomst, in de stad gebeurt het, de stad wint.
Ten opzichte van al die nieuwe miljoenen steden hebben wij een historisch stapje voor. Wij zijn een stad waar generaties voor ons aan hebben gebouwd en waar we met 72.000 inwoners aan voortbouwen. Ook u maakt in alles wat u doet of laat – het weggooien van een papiertje, tot het oprapen van andermans zwerfvuil – de stad. Zo is Hoorn een duizend jaar oud collectief kunstwerk vol verhalen, waarvan u er vanavond een paar te horen krijgt. Onze wieg stond steeds vaker ergens anders, maar het hart is hier thuis. Hoornaar kun je gelukkig worden. Die welkome ruimte zal er ook moeten zijn. Wist u dat Hoorn 160 verschillende nationaliteiten telt? Hoorn is niet alleen vanuit haar historie een kleine wereldstad maar ook wanneer het om de samenstelling van onze bevolking gaat. En ja, dat geeft naast verrijkingen ook spanningen en opstoppingen. Of het nu om huisvesting van Moelanders gaat, de huisvesting van vluchtelingen of demonstrerende vermeende IS-aanhangers. Vroeger ging Hoorn op haar voorwaarden de wereld in, nu komt de wereld op haar condities naar ons. De gesprekken zo meteen geven een begin van een groot antwoord op wat de goede stad is. Laten we eerst maar eens naar de eerste twee gaan luisteren. Daarna kom ik terug met sterrenstof.
Blok 2
U wilt na Kees en Angeline misschien wel weten wat sterrenstof nu eigenlijk is. De wiskundige Bettencourt en de natuurkundige West stopten duizenden steden in de computer en kwamen in 2014 met een formule waarmee je het wereldwijde succes van de stad kunt verklaren. In essentie: in een goede stad groeien de voordelen van het samenleven harder dan de nadelen en daarom willen heel verschillende mensen er heen. De stad als broedplaats en kraamkamer van allerlei nieuwe ideeën, diensten en producten. En nu komt het: dat lijkt op een ster. Vaag weet u het nog van school: onder enorme druk worden uit waterstof nieuwe elementen gevormd zoals helium, carbon, neon, zuurstof en magnesium. Zonder die elementen zouden wij er niet zijn. Een beetje van de sterren zit in ons allemaal.
De stad als broedplaats en kraamkamer van allerlei nieuwe ideeën, diensten en producten.
Wij maken in Hoorn ook Sterrenstof. Een goede stad schept nieuwe vruchtbare verbindingen. Net als een ster in een sterrenstelsel zit, zit een stad in een netwerk van steden – voor ons is dat bijvoorbeeld zeker Amsterdam – waar we erg van afhankelijk zijn. Dat betekent dat je mensen wilt aantrekken en binden. Je moet er gemakkelijk kunnen komen (trein, haven, A7, Westfrisiaweg, digitaal) en je moet je er gemakkelijk in kunnen verplaatsen. Het moet er gezond en veilig zijn en je moet er binnen de grenzen van de rechtsstaat ongeacht je afkomst, geaardheid of geloof ook mogen zijn. Een goede stad houdt voor iedereen een belofte in. Dat gaat niet vanzelf. Je kunt als stad die slag heel gemakkelijk verliezen. Ik hoef slechts Detroit te noemen. Met het verlies van de auto-industrie verloor die stadsster haar brandstof en liep leeg. Het menselijk leed dat dat met zich meebracht past niet in deze zaal.
Zijn wij met elkaar al een modern stadbestuur 2.0 dat die missie echt goed door heeft? Of zijn we vooral gemeentebestuur: druk met Den Haag, onszelf en de pers? De veranderingen rond werk en zorg geven een begin van een antwoord. Minder geregel ver van huis, meer verantwoordelijkheid en oplossingen dicht bij huis en echte hulp uit totaal onverwachte hoek. Naïef idealisme? Of werkbare realiteit? We gaan luisteren naar de praktijk van een mantelzorger en iemand die op eigen initiatief bijzonder hulp bedacht en verleent.
Blok 3
Ik begon er net al over: zijn we gemeentebestuur, druk met Den Haag, onszelf en de pers of dat moderne stadsbestuur 2.0. Een stadsbestuur dat zich niet primair bekommert om wat er gebeurt maar er vooral voor zorgt dat mensen elkaar weten te vinden en dat die vruchtbare verbindingen makkelijk tot stand kunnen komen? Iedereen zal dat laatste graag willen, maar we zijn er nog lang niet goed genoeg in. Iedereen klaagt over bureaucratie, gebrek aan vertrouwen, controlitis. “Het is het systeem en de cultuur”, zuchten we dan en daar kun je als individu toch niets aan doen. De bestuurlijke navel als zwart gat waaraan zelfs het licht van de hoop niet weet te ontsnappen. Echt? Ook wij lijden aan bestuurlijke obesitas. Een voorbeeld met de hand in eigen boezem: Westfriesland kent 149 raadsleden en 53 fracties. Die beslissen samen over veiligheid, milieu, gezondheid, werk en zorg. Toch wordt er gesproken over een democratisch tekort. Iedereen die het onderwerp bestuurlijke drukte en regelgeving serieus neemt zou echter nog eens moeten nadenken. We gaan te langzaam. De ambitie van het Pact van Westfriesland om tot de top tien regio’s in het land te horen lijdt daaronder. We zijn samen van goede wil maar niet goed genoeg. We doen het allemaal zelf.
We gaan te langzaam. De ambitie van het Pact van Westfriesland om tot de top tien regio’s in het land te horen lijdt daaronder.
Laatst mocht ik met vijf inspecties over de kwaliteitscontrole op werk en zorg bij de gemeenten spreken. Ik kwam met een lijstje van 15 personen en instanties, van klant, rekenkamer, pers, ombudsman tot gemeenteraad die zich daar ook al mee bezighielden. Dat was toch weer een omvangrijke verrassing. Je gaat je zorgen maken of we zo meteen überhaupt nog zorg gaan verlenen of dat we straks alleen maar verantwoording aan alles en iedereen aan het afleggen zijn. We zijn er in 2015 samen bij en samen verantwoordelijk voor. Gun elkaar ruimte en vertrouwen, wees ambitieus en durf nieuwe dingen te doen. Zorg voor nieuwe vruchtbare verbindingen. Dat zal moeten met alle loodzware en ambitieuze budgettaire beperkingen die er zijn. De verhalen van stadsgenoten die grenzen opzoeken en over de eigen schaduw springen gaan daar vast bij helpen.
Blok 4
Zorg voor nieuwe vruchtbare verbindingen. Maak wat sterrenstof. Geef vertrouwen en ruimte. Ontstop en ontslak. Het bestaande mag het noodzakelijke nieuwe niet in de weg zitten. Ik heb alle vertrouwen in de kracht van onze stad en regio. Tussen het groen van de agri, het blauw van het Blauwe Hart ligt het rood van onze monumentale stad, zonnend in de luwte van wereldstad Amsterdam, met een ijzersterk eigen verhaal. Je kunt het op zijn Westfries gezegd heel veel slechter treffen. Ik hoop ten slotte dat u vanavond op weg naar huis in de sterrenhemel de schoonheid van uw stad weerspiegeld ziet.
Dr. G.O. van Veldhuizen
Burgemeester gemeente Hoorn
5 januari 2015
Bekijk hier de compilatie van de nieuwjaarsreceptie inclusief een deel van de toespraak van Onno van Veldhuizen.
