29 april – Column Sjaak Grosthuizen: Koningsdagtradities
Koningsdag is een Nederlands feest. Een niet-kerkelijk feest dat zeer breed gevierd wordt. Misschien is het een dag waarop de republikeinen van Nederland zich verbijten en zich opsluiten in hun huizen met de ramen dicht en buitenlandse tv-zenders op. Wie rondloopt door steden en dorpen kan zich bijna niet voorstellen dat er iemand niet koningsgezind is. Met feestelijke kleuren en ondanks enkele spatjes Hollandse regen bracht Koningsdag een traditioneel oranje feestgevoel.
Onze koning werd 50. Hij heeft nu Abraham gezien. Niemand heeft gewag gemaakt van de in zijn afgedragen kleding gestoken pop op een stoeltje binnen of buiten het hek van zijn Wassenaarse woning. Ook nergens het bordje met de kreet: 3 keer toeteren, Willem-Alexander 50 jaar. Dat hoort niet bij koninklijke verjaardagen, hoewel zijn openhartige interview met Wilfried de Jong dat bijna liet vermoeden. Onze koning is ook maar een gewoon mens en zijn familie is ook heel gewoon. Koninklijke pubers zijn net zo erg als burgerlijke pubers, mochten we horen.
Zonder die elementen is het niet echt feest geweest.
Overal in den lande hebben Oranjeverenigingen zich het schompes gewerkt om de feestelijkheden te organiseren. De Romeinse brood en spelen zijn op Koningsdag oranje tompouces en spelletjes. Hier en daar wordt verbeten vastgehouden aan schone feesttradities zoals zaklopen, ringsteken, koekhappen en ballonnen oplaten. Zonder die elementen is het niet echt feest geweest. De hoogbejaarde erevoorzitter van de plaatselijke vereniging, die de dag ervoor een koninklijke onderscheiding opgespeld heeft gekregen weet zeker dat het de koning ook behaagt wanneer dat in stand wordt gehouden.
In Enkhuizen werden voor de laatste keer ballonnen opgelaten. Burgemeester Jan Baas zag dat voor dit jaar nog door de vingers. Dat wordt hem door een flink deel van de Henkuzers niet in dank afgenomen. Voor hen had ook hij daar best voor mogen worden afgezet. Zonder ballonnen was het geen echt Koningsdag, vond men daar. Intussen is het in heel Nederland een echte Koningsdag geworden. In de meeste gevallen zonder ballonnen. Het oplaten van ballonnen, gevuld met helium, wordt in een groeiend aantal gemeenten zelfs verboden.
Voor- en tegenstanders van ballonnenfestijnen bevechten elkaar fanatiek met op feiten gebaseerde meningen. Overal is onderzoek naar gedaan. Net als bij de rookwaren zijn wetenschappers in de weer geweest om argumenten van voor- of tegenstanders te weerleggen. Ballonnen zijn slecht voor de natuur wordt beweerd. Niks daarvan! De ballonnen zijn gemaakt van natuurproducten, zoals latex en die worden in de natuur gewoon afgebroken. Dat klopt, maar dat het minimaal twee jaar kan duren en in het water nog veel langer is weer het argument van de andere kant.
Beesten gaan er niet dood aan, bewezen hooggeleerden uit Miami, die schildpadden ballonnen te eten gaven die ze gewoon weer uitpoepten en voorts popelden om gewoon weer verder te mogen zwemmen op zoek naar echt voer. Daartegenover staan foto’s van overleden meeuwen, waar men in de darmen een keurig opgerolde ballon aantrof die het diertje maar niet kon uitpoepen. Het strand schijnt een verzamelplaats te zijn van aanspoelende ballonresten.
Niks aan de hand, roepen zij eendrachtig.
Het internet biedt een ruime keuze aan argumenten. Ballonverkopers bieden milieuvriendelijke ballonnen te koop aan met lintjes voor de vast te binden kaartjes, die, wanneer ze nat worden, binnen een paar minuten zijn opgelost. Niks aan de hand, roepen zij eendrachtig. De ballonnen die die milieuactivisten zo laaiend maken komen niet bij hen vandaan! Zou zo’n ballonverkoper zonder enige terughoudendheid voor de publieke camera een ballon willen verorberen met een glaasje ranja om hem weg te spoelen?
Dan is er ook de kwestie van het helium. Het lichte gas waarmee de ballonnen zo enthousiast slingerend het luchtruim willen kiezen. Dat gas blijkt volgens weer andere deskundigen schaars te worden en we hebben het zo hard nodig voor bijvoorbeeld medische apparatuur. Kortom: voer genoeg voor heerlijke en welgemeende debatten.
In Enkhuizen hebben ze dat debat afgesloten. Burgemeester Jan was daar duidelijk over. Koninklijk feesten kan ook op genoeg andere manieren. Maar ja, we hebben het dan wel over Enkhuizers, hè? Die hechten aan wel meer speciale tradities. Daar kunnen politici aldaar over meepraten.
