7 juli 2018 – Column Sjaak Grosthuizen: Het belletje en het touwtje
Tijdens ons vakantieverblijf in het iets hogere noorden en met op de meeste dagen het ontbreken van internetverbindingen, kwam slechts af en toe de vraag bij mij op, of ik bij thuiskomst nog een complete raad en college zou aantreffen in Hoorn. Tot mijn opluchting was dit inderdaad het geval. Was er dan niets wezenlijk veranderd aan het politieke spel? Ja, dat was er! Ik heb het fragment van de vergadering waarin de verandering duidelijk naar voren kwam drie keer bekeken, totdat het mij duidelijk werd wat er nu precies anders was. Men had een belletje aangeschaft! Puur om de spreektijd van de pitch te kunnen reguleren. Wanneer de spreektijd van één minuut verstreek luidde een belletje. De spreker of spreekster mocht dan de zin nog afmaken en dan was het gedaan met de pitch.
Men had een belletje aangeschaft!
Wat leuk! was mijn eerste reactie gedurende drie seconden. De leden van de raad kennen hun eigen gebrek op dat gebied. Ze zien zelf dat er in het verleden, soms op het onbeschofte af, langer dan de afgesproken tijd werd doorgesproken en zelfs nadat de voorzitter aangaf dat het hoog tijd werd de redevoering af te ronden. De lengte van de eerste bijdragen van elke fractie is in de vorige raadsperiode nog even een punt van aandacht geweest, zonder dat het presidium daar maatregelen voor trof. Bijna alle fracties bewezen toen in een speelse bui met een klein wedstrijdelement dat het wel degelijk mogelijk was binnen de afgesproken tijd te blijven.
Toen besefte ik dat er bij deze door het presidium wellicht zeer doordachte oplossing toch een fundamentele denkfout is gemaakt. Het belletje doet mij denken aan mijn broertje op de kermis van Alkmaar. Mijn broertje van vijf was zeer ondernemend, nauwelijks in toom te houden. Nadat hij voor de zoveelste keer op de kermis zoek was, smeekte hij mijn moeder om hem maar goed vast te blijven houden, desnoods hem met een touw vast te binden. ‘Nee,’ zei mijn moeder toen, ‘jij moet er zelf voor zorgen dat je bij ons blijft.’
Ik dacht ook aan een bezoek van de inspecteur aan mijn klas in de tijd dat ik meende dat het laten horen van een belletje een mooi signaal was voor de groep om te stoppen met praten, omdat ik weer iets bijzonders te melden had. ‘Dat belletje moet er niet voor zorgen dat ze weer naar je gaan luisteren, meester,’ hield hij me voor. ‘Ze moeten zelf doorhebben dat de les weer verder gaat.’ Ik heb het belletje aan de kleuterjuf geschonken, die daar met de kleuters leuke dingen mee kon bedenken, zoals het spelletje: als juf belt, zijn we allemaal meteen stil. Zullen we dat even oefenen?
Het is een verkeerde oplossing bij het juiste besef.
Het besef dat, wanneer alle veertien fracties van de Hoornse raad een loopje gaan nemen met de spreektijd, elke vergaderingsduur gigantisch uit de hand kan lopen, heeft deze 35 leden en nog twee handjes vol commissieleden ertoe gebracht het een goed idee te vinden dan maar een belletje te gebruiken, om zichzelf in de hand te kunnen laten houden. Het is een verkeerde oplossing bij het juiste besef. Een volwassen persoon, die van de burgerij verwacht dat men zich schikt en houdt aan democratisch tot stand gekomen beslissingen, moet zichzelf ook schikken in en houden aan afspraken die bedoeld zijn om de zaken goed te laten verlopen.
Zolang het belletje niet geklonken heeft, door mag gaan met ouwenelen.
Ik raad de raad aan het belletje direct weg te doen. Men gaat vooraf na of het praatje voor de eerste ronde past binnen de tijd en men houdt zich daar aan en men gaat niet door tot het belletje klinkt. Niet de bel, maar de mores bepaalt de lengte van de inleiding. Met het belletje versterk je de gedachte dat men, zolang het belletje niet geklonken heeft, door mag gaan met ouwenelen. Wie dat niet doet, toont geen respect en kan worden gezien als spelbederver.
Pavlov gebruikte een belletje voor zijn gedragsonderzoeken bij honden. Het stukje psycholoog in mij zal het gedrag van onze raadsleden rond het belletje onderzoeken en ik zal mijn bevindingen graag toetsen aan inzichten van geschoolde psychologen en pedagogen, alvorens daar uitvoerig verslag over te doen. Een niet geheel amateuristisch advies kan ik wel geven aan hen die vrezen nog niet zelf zonder belletje te kunnen functioneren. Leg een stukje touw bij je vergaderstukken dat symbool staat voor de wens van mijn broertje van vijf om in toom gehouden te houden en gooi dat weg zodra je van jezelf ontdekt hebt dat je je helemaal uit jezelf aan de afspraken kunt houden. Sterkte!