ENKHUIZEN – Tijdens een archeologisch opgraving aan de Romeinstraat in het centrum van de VOC stad Enkhuizen werd bij toeval een nagenoeg compleet beeld van de Romeinse god van de handel Mercurius gevonden.
Het betreft hier geen schepping uit de Romeinse tijd maar een creatie uit de Gouden Eeuw. Het mag een zeer uitzonderlijke vondst worden genoemd die aansluit bij de grote macht en rijkdom van de handelsstad Enkhuizen in de 17de eeuw.
Gerestaureerd
Omdat het keramieken beeld van bijna een meter hoog geheel aan gruzelementen lag, is het zorgvuldig gerestaureerd. Het zal zaterdag 13 oktober op de 5de dag van de Westfriese Archeologie in de Zuiderkerk te Enkhuizen worden onthuld door gedeputeerde Jack van der Hoek. Het is uitsluitend deze dag eenmalig te zien. Omdat het beeld zeer kwetsbaar is, wordt het daarna weer bewaard in het archeologisch depot. .
Opgraving aan de Romeinstraat
In 2017 is bij de opgraving van Archeologie West-Friesland aan de Romeinstraat in de historische binnenstad van Enkhuizen op het midden van het terrein een spectaculaire vondst gedaan. Uit een ondiepe kuil gevuld met tegels, grond en puin kwam een groot deel van een terracotta beeld tevoorschijn. Uit de scherven die in de kuil zijn gevonden, blijkt dat dit beeld in de 18de eeuw is weggegooid.
Beeld
Het is een beeld van de god Mercurius in Romeinse kledij en met een hoedje. Oorspronkelijk hebben aan dit hoedje vleugels vastgezeten, maar deze zijn afgebroken. Ook de armen en de onderkant van de benen met de voeten zijn niet meer aanwezig. Waarschijnlijk zat de linkerarm gebogen aan het lichaam vast en was de rechterarm naar voren uitgestoken. Met deze arm hield Mercurius een staf vast, vermoedelijk van metaal. Deze met slangen omwonden staf was in de Romeinse tijd het symbool van een boodschapper.
Terracotta beelden
Aardewerk dat rood van kleur en niet geglazuurd is, wordt terracotta genoemd. Letterlijk betekent dit gebakken aarde. Een beeld van terracotta werd gemaakt met behulp van mallen. Dit maakte serieproductie mogelijk en daardoor waren beelden van terracotta goedkoper dan beelden van natuursteen. Het beeld is nu ongeveer 90 cm hoog, maar was oorspronkelijk ruim een meter hoog.
Op het beeld zijn restanten van een witte laag zichtbaar. Deze is over het volledige beeld aangebracht om het beeld op natuursteen te doen lijken. Mogelijk was hierop ook veelkleurige beschildering aanwezig. De stijl van het beeld is typisch voor de Renaissance. Het beeld dateert ergens rond 1650.
17e eeuw
In de 17de eeuw werden in Nederland vooral schoorsteenbeelden van terracotta gemaakt. Het atelier van Otto Reyersz van Schaijck in Den Haag was hierom bekend. Hij maakte schoorsteenwangen met vlakke achterkant, die tegen de achterzijde van de schouw werden geplaatst. Vrijstaande terracotta schoorsteenbeelden zijn onbekend, maar deze bestaan wel in natuursteen.
In 1648 kreeg Van Schaijck octrooi om ook ‘beelden van aarde te bakken om binnenshuis boven deurkozijnen of op andere plaatsen tot sieraad van de huizen geplaatst te worden’. Mogelijk stond het Mercuriusbeeld in Enkhuizen in het huis van een rijke koopman.
Eenmalig te zien
Het onderzoek werd voorafgaand aan de bouw in opdracht van Woningcorporatie Welwonen aan de Romeinstraat in Enkhuizen uitgevoerd. Omdat het beeld van grote kunsthistorische waarde is, besloot de provincie Noord-Holland het professioneel te laten restaureren. Het resultaat is verbluffend.
Het is dan ook eenmalig te zien in Enkhuizen. Deze mogelijkheid is zaterdag 13 oktober van 10.00-16.30 in de Zuiderkerk te Enkhuizen op de 5de Dag van de Westfriese Archeologie. Daarna zal het beeld in archeologiecentrum Huis van Hilde te Castricum worden bewaard.
