30 maart 2019 – Column Sjaak Grosthuizen: Burgemeester
De rol van burgemeesters in onze samenleving is wat ingewikkelder en uitgebreider dan ik in mijn onschuld altijd dacht. Deze week zag ik in ons regionaal dagblad twee keer een artikel langs komen over de inzet van de burgemeester bij het aanpakken van maatschappelijke problemen. En in een ander artikel werd uitgelegd wat de taak van burgemeesters is ten aanzien van aanpak verwarde personen. In de Hoornse raadsvergadering van afgelopen dinsdag stond onze burgervader Jan Nieuwenburg zijn aanpak van overlast van jongeren uit te leggen.
Toen vorige week een verward persoon in Utrecht om zich heen schoot, doken de media fanatiek op het verhaal, hoe het nu mogelijk was dat hij los kon lopen in onze – tegen deze personen nauwelijks te beschermen – samenleving. Ook werd weer uitvoerig uit de doeken gedaan hoe het mogelijk werd dat Michael P. de gelegenheid kreeg zijn zieke drang tot uitvoering te brengen. Wie moet wat doen om ons wat betere veiligheid te garanderen?
kan een persoon daar allemaal aan voldoen?
Een burgemeester mag, kan en moet in enkele trajecten een rol spelen. Daartoe is hij bevoegd. Er bestaat een uitgebreide lijst van speciale bevoegdheden van een burgemeester en wie die lijst doorneemt, zal zich waarschijnlijk met mij afvragen: kan een persoon daar allemaal aan voldoen? Denk alleen al aan de bevoegdheid om verwarde personen met dwang op te laten nemen. Hoeveel psychologische of psychiatrische expertise moet je daarvoor in huis hebben? Zal een burgemeester in een twijfelsituatie denken: sluit maar op, want dan ben ik niet meer verantwoordelijk voor zaken die mis kunnen gaan? Het lijkt erop dat instanties, die geleid worden door mensen met wel een degelijke psychologische zorgopleiding, af en toe afgrijselijke steken laten vallen.
Het doorgeven van relevante informatie over personen waar iets mee is lijkt door allerlei regelgeving te zijn beknot. Burgemeesters moeten elkaar doorgeven wat er loos is met uitbehandelde mensen die vrij komen. Zijn daarbij ook beperkingen, waardoor zaken gruwelijk mis kunnen gaan? Liesbeth Spies heeft als voorzitter van het Nederlands Genootschap voor Burgemeesters haar bedenkingen geuit over de verantwoordelijkheden die burgervaders en -moeders toebedeeld krijgen. Ik schat onze Hoornse burgemeester in als een persoon die uitdagingen niet gauw uit de weg gaat, maar plaatsen we hem niet te lichtvaardig in een situatie die hij nauwelijks meer goed kan handelen, omdat op professionele zorg niet al te vast meer gerekend kan worden?
De burgemeester van Haarlem kan er nu een spannend boek over schrijven en hij is niet de enige.
Ik denk ook even aan bedreigingen die burgemeesters ten deel kunnen vallen wanneer zij hun rol als crimefighter serieus nemen. De burgemeester van Haarlem kan er nu een spannend boek over schrijven en hij is niet de enige. Burgemeesters hebben ook familie en hoezeer doen berichten over het binnendringen van de bovenwereldse bestuursorganisaties door onderwereldfiguren al opgeld voor Hoorn en Westfriesland?
Ik denk ineens aan een totaal ander probleem. Je gaat ervan uit dat burgemeesters geen enkele persoonlijke en vriendelijke contacten onderhouden met criminelen. Moet je dan niet eerst grondig gescreend worden voordat je tot zijn vriendenkring mag toetreden? Stel nou, dat er met mij niets mis is op het terrein van verwardheid en criminele hobby’s en de burgervader wordt mijn burgervriend, moet ik dan eerst langs een ballotagecommissie en dient er periodiek een opfriscontrole te worden uitgevoerd? Mag ik ervan uitgaan, dat ieder die beschouwd wordt als een persoonlijke vriend van de burgemeester, per definitie een persoon is die deugt?
Bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn de afgelopen decennia ruim uitgedeeld, ook op andere gebieden. In een aantal gevallen lijkt het erop, dat verantwoordelijkheden worden doorgegeven als een te hete aardappel, die men in de hogere echelons liever niet op het bordje heeft. Als voorbeeld noem ik de bedrijfshulpverlening. Een minister, toppen van organisaties en cirkels daaronder hebben eisen gesteld aan nog lager in de gezagspiramide staande groepen en mensen. Wanneer er iets mis gaat, dan kan men hogerop altijd zeggen, dat de zorg voor de daadwerkelijke uitvoering duidelijk is opgedragen naar beneden.
De burgemeesters zijn voor taken, waarvoor zij nauwelijks geschoold zijn, verantwoordelijk gesteld. Niet voor niets worden zij, wanneer ze tijdens calamiteiten de juiste aanpak hebben getoond, in de media neergezet als regelrechte landelijke helden. Toch hoop ik dat onze burgemeester nooit zo’n nationale held hoeft te worden. Voor ons, in Hoorn, is hij dat sowieso al een beetje.