27 april 2019 – Column Sjaak Grosthuizen: De nieuwe democratie
Het mooie van onze Nederlandse samenleving is, dat er nog steeds gesproken kan worden over de noodzaak op zoek te gaan naar een vorm van democratie die past in deze tijd. Er zijn natuurlijk trends aan te wijzen die erop duiden dat men nu al bezig is anders tegen de democratie aan te kijken. Populistisch links of rechts drukken in toenemende mate een stempel op de manier waarop verkiezingen worden gehouden. Het is naar mijn – ongetwijfeld gigantisch elitaire – mening vooral populistisch rechts dat in veel te veel landen en ook in Nederland gretige grepen naar de politieke macht doen.
Want daar gaat het ook om: wie heeft de macht?
Die grepen stoelen vaak op het gedeelde wantrouwen in de kracht van democratie. Dictators die per definitie democratie geen kans willen geven, herken je aan het feit dat zij met goed gevolg de cursus ‘Hoe word ik een goede dictator?’ hebben doorlopen. Parlement, rechtbanken, media en onderwijs zijn instellingen die je in een ijzeren greep dient te houden. De beeldvorming die onderdanen van de wereld dienen te hebben wordt onder strakke leiding van de toegestane instanties vorm gegeven. Die hoeft niet per se overeen te komen met een te toetsen werkelijkheid.
Er wordt hier en daar aangedrongen op vernieuwing van onze democratie. Tegenwoordig is de gang naar de stembus niet zo sexy meer. Je hebt geen idee op wie of op welke partij je moet stemmen. Kreten als: ze zijn allemaal hetzelfde, zodra ze zijn gekozen zijn ze hun mooie belofte alweer vergeten. En: of je nou door de hond of de kat wordt gebeten… Verkiezingen win je niet meer met degelijke verhalen.
ze zijn allemaal hetzelfde, zodra ze zijn gekozen zijn ze hun mooie belofte alweer vergeten
Degelijke verhalen benaderen te veel de werkelijkheid en daar willen we juist van af. Politici dienen te zorgen voor een ideale aan de burger aangepaste nieuwe werkelijkheid van mooie schone wijken met voorbeeldige buren en werk zonder al te veel stress voor een aantrekkelijk salaris. Je hond mag gratis poepen in het plantsoen en het weer is zonnig op de momenten dat het nodig is. De regering zorgt zelf maar dat de aarde niet teveel opwarmt en als dat iets moet kosten, doen ze maar wat aan de riante vergoedingen van de dames en heren politici.
Als ze daar in Den Haag of in ons eigen gemeentehuis niet meer precies weten, hoe het allemaal wel moet, trekken we desnoods een geel hesje aan en lopen mee met de snuggere hesjesleider die het zo mooi kan verwoorden. Politiek is niet moeilijk, als je maar doet wat ik zeg. Wanneer je naar onze eisen luistert, wil dat nog niet zeggen dat we gehoord worden. Wat is er mis met het houden van referenda? We kennen in ons land mensen die daar prima iets mee weten te doen.
Ik kan nog wel even doorgaan met deze opsomming die door menig elitair denkende burger of politicus herkend wordt als weeklagen tegen wat er fout gaat met onze democratische instrumenten. De roep om veranderingen die ook echte verbeteringen zijn wordt door nagenoeg alle politici onderschreven. Ook door politici die zich bedienen van retoriek die uitsluitend bedoeld is om meer stemmen en dus zetels in de macht te verzamelen. Laat filosofen zich het hoofd breken over de grote vernieuwende lijnen van het oud-Griekse product. Laten wij ons zelf even richten op de manier waarop onze lokale politici oprechte democratie denken te bedrijven.
In Hoorn hebben we nog steeds te maken met de littekens die door onoprechte verkiezingscampagnes zijn veroorzaakt. Door zaken te beweren die duidelijk niet klopten, onterechte angst te zaaien en beloften te doen die aansluiten bij onderbuikgevoelens is een machtsverhouding ontstaan in raad en college, die tot op de dag van vandaag goed overleg met andere fracties in de weg zit. De hoop om nu eens, in het belang van de stad uiteraard, de krachten te bundelen en strijdbijlen te begraven heeft sinds de verkiezingen van vorig jaar maart een erg smalle basis. In een nieuwe democratie is echt vertrouwen de enige basis waarop hoop kan opbloeien.
Ik voorzie echter een doormodderperiode tot de nieuwe lokale verkiezingen en ik zou het zo’n mooie opsteker vinden, wanneer fracties, die zo overduidelijk anti-democratische middelen niet schuwden, de hand in eigen boezem steken door de steken die zij lieten vallen te herstellen. Machtig mooi, wanneer macht geen enig doel wordt.
