2 juli 2020 – Column Peter Ursem: De Westfriese Omringdijk
Hij is 126 km lang en ligt er al eeuwen. Ruim duizend jaar geleden waren omwonende al bezig met de aanleg ervan en hoewel de belangrijkste functie van ooit nu nagenoeg weggevallen is, is het de moeite waard het te behouden. Ik heb het nu natuurlijk over de Westfriese Omringdijk. Twee personen, Frans Diederik en Gerrit Rot, trekken nu de kar waarin een verzoek ligt om de dijk te laten opnemen in het werelderfgoed van de UNESCO.
Het zal ongeveer 50 jaar geleden zijn dat ik in de auto van mijn broer de eerste rit over een flink stuk van de dijk maakte. We zouden op vakantie gaan naar bergachtige gebieden en daar zijn kronkelwegen, wist mijn broer. Wil je daar niet als een oud wijf over heen willen rijden, dan diende er geoefend te worden op bochtige wegen. De Westfriese Omringdijk dus.
Wat rustiger rijdend zie je ook meer van het landschap
‘Gas geven!’ zei mijn broer naast me. Ik gaf gas. Ik ben nooit meer geconcentreerd geweest op het besturen van een auto als toen. Ik kon de bergen aan en heb daar verdorie nog moeten zoeken naar weggetjes met meer kronkels dan op de dijk. In de jaren erna reed ik ook wel eens over de dijk, maar zonder broer naast me. Wat rustiger rijdend zie je ook meer van het landschap, hoewel de ogen toch iets vaker op de weg gericht beleven dan bij lange bochtenarme polderwegen.
Mijn tweede verbintenis met deze dijk dateert van de tijd dat ik bezig was met het schrijven van een jeugdboek over de geschiedenis van Westfriesland. Het handelde in de tijd van Floris V, enkele jaren nadat diens vader zich had laten verrassen door het verraderlijke ijs tijdens dooi en de effectiviteit van de boerenwapens van de Westfriezen die zich in 1254 teweer stelden tegen het legertje Hollanders met landjepikgedachten.
Het was dankzij Floris V dat er een aanzet kwam om de dijkjes van toen te verstevigen zodat het water van het Vlie. Hij slaagde erin de Westfriezen te onderwerpen na een grote overstroming in 1287. Om de landbouwgrond te beschermen tegen het water gaf hij opdracht de dijken te verbeteren. Land dat niet steeds wordt overstroomd levert natuurlijk veel meer op. De Hollandse graven hadden in Zuid-Holland al de nodige ervaring opgedaan met het droogleggen van moerasland. Floris werd niet voor niets ‘der keerlen god’ genoemd.
De Westfriese Omringdijk is zo’n speciaal monument
Deze illustere dijk is nu al een monument. Maar er zijn al zoveel monumenten, ook landschappelijke monumenten, dat er voor speciale monumenten best wel een nog mooiere status aan verleend mag worden. De Westfriese Omringdijk is zo’n speciaal monument. Het vraagt niet aflatende verzorging en bescherming. Bescherming tegen gemeenten en grote bedrijven die menen dat er best wel een klein beetje aan gefrunnikt kan worden om een groter belang te dienen.
Wat is de definitie van werelderfgoed? Dit las ik na kort googelen: ‘Werelderfgoed is cultureel en natuurlijk erfgoed dat wordt beschouwd als onvervangbaar, uniek en eigendom van de hele wereld, en waarvan het van groot belang wordt geacht om te behouden. Alleen erfgoed dat is ingeschreven op de Werelderfgoedlijst van UNESCO mag deze titel dragen.’
Nederland kent al een klein aantal plekjes en plekken die op de lijst van werelderfgoed prijken: de Waddenzee, het ir. D.F. Woudagemaal, de grachtengordel van Amsterdam, de Beemster, het Rietveld Schröderhuis, de Stelling van Amsterdam en de Van Nellefabriek in Rotterdam. Stuk voor stuk monumenten die een geheel eigen plek hebben in de historie van ons land. Alle volledig terecht op de lijst gezet.
Frans Diederik en Gerrit Rot hebben een website gemaakt en vragen de instemming van alle Westfriezen en de rest van de wereld om even te reageren en in te stemmen met hun verzoek om de Westfriese Omringdijk de waardering en status te verlenen die het verdient. https://www.westfriesedijkwerelderfgoed.nl/ dus!