17 JUNI 2020 – Column Peter Ursem: Beeldenstorm
‘Stop de genocide verheerlijking’ wordt door een aantal groepen betoogd om hun mening kracht bij t zetten dat het standbeeld van Jan Pietersz Coen weg moet van de Roode Steen. Een nieuwe beeldenstorm na de Beeldenstorm uit 1566. Toen een heftige reactie om duidelijk te maken niets meer te willen weten van het kerkelijke gezag van de Room-Katholieke kerk. Misschien dat toen niet alleen theologische verschillen van inzicht genoeg waren om in een paar maanden tijd een furie te laten rondwaren.
Die Beeldenstorm was een compleet nieuw fenomeen in de vaderlandse geschiedenis. Toen zou met een uitwisseling van redelijke argumenten nooit maatschappelijke misstanden kunnen worden opgelost. Er was een heersende elite die afwijken van vaststaande maatschappelijke verhoudingen kon bestrijden en dat ook deed. Voor de beeldenstormers was dit min of meer een van de weinige mogelijkheden om de hegemonie van de oude elite te doorbreken. De Beeldenstorm was niet alleen een statement van de calvinisten tegen het vereren van heiligenbeelden, het was een gevecht om voor hun overtuiging een vaste maatschappelijke erkenning te krijgen.
Nu is in de wereld van nu ook een furie losgebarsten rond beelden. In veel landen worden beelden belaagd. Geen heiligen en wie de daden van deze in steen of brons verbeelde personen bekijkt met de ogen van de 21e eeuw zal niet gauw op de idee komen dat die personen terecht op een sokkel zijn geëindigd. Ook nu gaat de strijd niet alleen om de beelden, maar om een volwaardige plek in de samenleving voor elke nazaat van mensen die het zelfs volgens de maatstaven van toen erg hard te verduren hebben gekregen.
mensen die zeiden sympathiek te staan tegenover de gedachte de standbeelden van foute historische figuren in een ander daglicht te zetten
Er is een uitnodiging uitgegaan van de organisatoren van de Hoornse beeldbeschimping: We Promise, Dekolonisatie Netwerk voormalig Indië en Building the Baileo aan ieder die achter hun doelstellingen staan om te komen betogen tegen het beeld van Coen. Ik sprak mensen die zeiden sympathiek te staan tegenover de gedachte de standbeelden van foute historische figuren in een ander daglicht te zetten. Mensen die zeiden dat de strijd tegen standbeelden de aandacht afleidt van wat werkelijk van belang is: het bestrijden van discriminatie op alle niveaus van onze samenleving. Ik vind ook dat discriminatie op grond van kleur, ras, geloof, geslacht of seksuele geaardheid passend binnen een flink deel van het alfabet absoluut niet geoorloofd is.
Wat de acties van de afgelopen tijd mij beter hebben doen beseffen is dat tegen discriminatie zijn niet genoeg is. Ik vind ook dat het moet worden bestreden op het moment dat dit zich binnen je eigen gezichtsveld voordoet of dreigt voor te doen. Ik heb ervaren dat ik absoluut niet de enige ben die zo denkt. Rutte heeft een klein moment van besef van gewijzigde inzichten laten zien. Veel mensen die ik ken maakten al een wat grotere stap. Hoe groot moet de stap zijn om in deze tijd als vanzelfsprekend volledig achter de letter en geest van artikel 1 van onze grondwet te staan? Is een aanvullende persoonlijke alertheid op het naleven ervan niet voldoende?
Niet voor niets komen bij een stel tegenstanders de roep om tegenacties
Op dit moment kun je de betogingen inclusief toespraken meebeleven via alle media en de opgestapelde en opgezweepte verontwaardiging zien en horen met de hardst klinkende kern van alle kreten: als je niet voor ons bent, ben je tegen. Het is juiste deze beweging, die bij veel goedwillende mensen een tegenreactie oproept. Ook bij mij. Je punt is gemaakt en wordt bij overschreeuwen eerder tenietgedaan. Niet voor niets komen bij een stel tegenstanders de roep om tegenacties. Tegenacties van de mensen die je juist had willen bereiken met een goede boodschap.
Een politieke onruststoker heeft om die tegenacties verder aan te moedigen als enige in vele jaren bloemen neergelegd bij het standbeeld. De enige die dit beeld echt een vorm van verering leek te willen geven. Leek, want Coen zal hem aan z’n kont roesten. Hij provoceert met een zacht gebaar. Schreeuwen om rechtvaardigheid kan daar helaas niet tegenop. Over de opgewonden acties en schreeuwconcerten denk ik nu: nou, raas maar even uit en als je klaar bent kunnen we met elkaar rustig bespreken wat er werkelijk gedaan moet worden. En bedenk: beelden discrimineren niet. Dat is helaas een eigenschap van elk mens, ongeacht afkomst, kleur of overtuiging. Richt je niet tot beelden, maar richt je tot de mensen.