5 november 2020 – Column Peter Ursem: De Enkhuizer zetelroof
Het lijkt er tegenwoordig gewoon bij te horen: het wisselen van politieke partij met medeneming van de zetel. Gewoon zetelroof. Het interessante is dat er waarschijnlijk geen zetelrover is die volmondig zal bekennen dat hij of zij zetelrover is. Het is een uiteindelijke afgedwongen besluit geweest van de rover, omdat er geen andere redelijke mogelijkheid meer bestond. Het ziet er van hun kant uit alsof de fout geheel bij de ander ligt. Hier sta ik en ik kan niet anders.
In alle politieke echelons komt het voor. Wanneer er in de Tweede Kamer fracties ontploffen of een van de fractieleden de zetel oppakt en voor zichzelf gaat beginnen, dan wil het landelijke journaal daar graag het één en ander van toegelicht krijgen. Parlementaire verslaggevers komen met uitgebreide analyses aan discussietafels en alleen bij bepaalde namen krijgt iedereen de conclusie voorgeschoteld dat het voornamelijk aan de zetelrover ligt. Het zgn. Henk Krolsyndroom past echter bij de meeste zetelrovers.
Wat brengt een zetelrover tot zijn of haar daad? Is het een persoonlijkheidsstoornis of is er werkelijk iets mis in de organisatie rond de bestolen fractie? Ik denk beide en wellicht nog andere voor psychologen of organisatiedeskundigen zonneklare verklaringen. Ik denk dat ik kan meevoelen in alle analyses en uitspraken en ik wil er een paar benoemen. Ik houd me even bij de lokale politieke situatie, zoals die zich op dit moment bijvoorbeeld in Enkhuizen voordoet.
Een politieke fractie bestaat doorgaans uit een bestuur, een afdeling en een fractie. Het bestuur heeft voorafgaande aan een verkiezing een groslijst samengesteld met namen van mensen die het gedachtegoed en de wensenlijst van een partij met grote waarschijnlijkheid kunnen uitdragen. De leden van de afdeling hebben in veel gevallen enige invloed kunnen uitoefenen op die lijst. De verkozen fractie zal een gereguleerd overleg hebben met het bestuur en een paar keer per jaar met afdelingsleden die de moeite nemen naar een ledenvergadering te komen. De fractieleden zullen tijdens hun raadswerk ontdekken dat niet alle zaken van het wensenlijstje kunnen worden verwezenlijkt. Ook kan het voorkomen dat goed raadswerk leveren een steviger klus blijkt te zijn dan werd voorgesteld. Moeizaam overeengekomen compromissen zullen moeilijker te verkopen blijken dan wordt gedacht. Allemaal brandstof voor ongenoegen.
Besturen van fracties staan iets verder af van de frontlinies en kunnen soms tot de conclusie komen dat hun vertegenwoordiger in de raad anders reageert dan tijdens de groslijstgesprekken werd gesuggereerd. Wat doe je dan? Je spreekt het raadslid daar op aan, of wanneer het bestuur geen blijk van de stedelijke realiteitszin geeft, spreekt de fractie het bestuur daarop aan. Dat kan genezend werken, maar ook tegenstellingen vergroten. Wie is uiteindelijk de hoeder van de overeengekomen koers? Wie is verantwoordelijk voor het democratisch handwerk? Waar schoenen wringen moet je handelen en daar kan het scheef gaan en voor fractieleden een rechtvaardiging te vinden zijn om onder een andere vlag verder te gaan.
Politiek bedrijven is ook weten om te gaan met emoties. De emoties kunnen hoog oplopen doordat de persoon in kwestie dat altijd overkomt wanneer er iets niet gaat zoals gewend. Als kind meteen gaan brullen omdat je geen ijsje krijgt in de winter kan een aanwijzing zijn dat zo’n persoonlijkheid maar niet de politiek in moet gaan. De politicus kan ook zo zeer betrokken zijn bij zaken, dat het als een ongelooflijke pin wordt ervaren, wanneer het bestuur daar onverschillig tegenover staat of überhaupt in staat is andere argumenten te overwegen. Bevlogenheid kan een valkuil worden.
In Enkhuizen is de zaak niet eens geklapt vanwege verschil in politieke visie, maar vanwege een geschil rond een penningmeester bij het bestuur! Mag je dan de conclusie trekken dat de leden van het nieuwe Enkhuizen Lokaal er met zetels vandoor gegaan zijn, terwijl ze niet eens met politiek bezig zijn geweest? Geef je zetels eens door aan mensen die wel serieus politiek willen bedrijven in Enkhuizen!
