29 november 2023 – Column Peter Ursem: Hoor wie klopt daar kinderen?
Over de traditie van de viering van Sinterklaas is het een en ander geschreven. Er zijn ook onbeschreven en lange tijd doorgegeven tradities. Ik heb zelf Sinterklaas leren kennen in de vijftiger jaren in Alkmaar en ik kan me nauwelijks meer herinneren of dat betekende dat we de laatste twee weken van november in spanning werden gehouden over de komst van de goedheiligman op school of bij ons thuis.
Televisie was aanvankelijk een compleet vreemd fenomeen, totdat de familie Veldman bij ons in de straat er een aanschafte, zodat we vaak op woensdag- en zaterdagmiddag op het vloerkleed zittend de wijde wereld in zwart-wit konden aanschouwen. Wij mochten af en toe ons schoentje zetten. Nu weet ik niet meer of dat beperkt bleef tot één keer of dat er een ruimere regelmaat bij was. Veel zat er doorgaans niet in, maar wij waren toen meer gewend aan niets, dus werden de sinterklaasliedjes met evenveel enthousiasme als hooggespannen verwachtingen gezongen voor enkele peper- of kruidnoten.
En elk jaar was er een niet al te grote speculaas- of taaipop
De cadeautjes konden we op de morgen van zes december aantreffen op en onder een stoel. Dat stoeltje zetten is hoogstwaarschijnlijk meegekomen uit de Westfriese traditie. Zowel de voorouders van mijn vader als mijn moeder stammen uit Westfriesland. De cadeautjes waren bescheiden. We hadden het niet breed, maar omdat opa Groothuizen een speelgoedzaak had in de Huigbrouwerstraat lukte het mijn ouders elk jaar alle zeven kinderen van stukjes wenslijstje te voorzien. En elk jaar was er een niet al te grote speculaas- of taaipop.
Voor mij, mijn tweelingzus Elma en broer Ton was het minder leuk dat onze verjaardag op 3 december zo vlak voor pakjesavond was. Waar de financiële mogelijkheden beperkt zijn wordt ook gekeken naar wat er allemaal aan cadeautjes kan worden uitgedeeld. De zak van sinterklaas was niet oneindig diep. Veel later mocht ik begrijpen dat mijn ouders al lang daarvoor cadeautjes insloegen. Het geloof in de goedheiligman werd volgehouden tot zeker in de vierde klas van de lagere school. Ik moet bekennen dat ik zelfs op veel oudere leeftijd de sint nauwelijks zag als een verklede man.
Piet was toen nog gewoon zwarte piet.
Piet was toen nog gewoon zwarte piet. In het laatste jaar dat ik heilig overtuigd was van het bestaan van de goedheiligman kregen we vlak voor het feest bezoek van een heel donker gekleurde collega van mijn vader. De allereerst persoon van kleur die ik zag. Echt duidelijk van kleur en heel wat donkerder dan de familie Veldman, die Indonesische roots had. Dat jaar kwam sinterklaas in hoogsteigen persoon bij ons thuis. Hij wist alles van ons en het viel mij op dat sint precies dezelfde ogen had als mijn vader. Er was een zwarte piet en veel later begreep ik dat hij de collega van mijn vader was.
Volgend jaar zullen we de PVV-variant van het sinterklaasfeest beleven.
Het sinterklaasfeest van vroeger is er niet meer. Langzaam maar zeker slopen allerlei nieuwe elementen in het feest binnen. Nu wordt op veel scholen en thuis het gebeuren rond de allerechtste sint in geuren en kleuren bijgehouden in het sinterklaasjournaal. We nemen nu aan dat het een feest is dat nooit meer zonder grote problemen gevierd kan worden. De vaders en moeders die de politieke gebeurtenissen in ons land wel op de voet volgen, zullen ontdekken dat het sint en pietenverhaal zeer veel overeenkomsten vertoont met deze werkelijkheid. Volgend jaar zullen we de PVV-variant van het sinterklaasfeest beleven. Je zou dan denken dat er geen enkele piet van welke kleur dan ook bij loopt, maar in die kring denken de meesten in de zwarte variant. Misschien juist om te jennen.
In onze regio is de aloude regionale manier van vieren voor veruit de meesten niet eens meer een herinnering. We vieren gewoon, of niet. Steeds vaker komt de door Nederlanders geëxporteerde en in de VS aangepaste versie tijdens Kerstmis als kerstman terug naar ons land. En dan zullen er decennia later bij lokale aanpassingen van die viering weer verontwaardigde reacties van mensen die het niet pikken dat er door vreemde invloeden wordt getornd aan een puur Nederlandse traditie. Is sint dan geschiedenis? Misschien zit ik er helemaal naast, maar ik vraag me af wanneer dan een decemberfeest gevierd wordt: hoor, wie klopt daar kinderen?
