24 april 2024 – Column Peter Ursem: Brons
De plek waar Hoorn nu een ingewikkelde constructie als stad voor 75.000 inwoners laat zien hebben meer dan 3000 jaar geleden ook al mensen gewoond. Helemaal zeker is dat niet, maar het is zeker niet onwaarschijnlijk. Het bericht hierover in de krant lees ik met grote gretigheid. De Bronstijd, de periode na de Steentijd, is de periode dat mensen niet alleen maar rondtrokken, maar zich als boer vestigden.
Ik heb vooral grote interesse in deze periode, omdat ik zowel een bescheiden onderzoek heb gedaan naar het leven van de mensen in die periode, als meegewerkt aan de bouw van een bronstijdboerderij en een jeugdboek heb geschreven over twee kinderen, die rond 1200 v.Chr. een avontuur beleefden. De boerderij is nog steeds te bewonderen in het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen en het boek is helaas uitverkocht en uit de meeste bibliotheken verdwenen.
een wakkere jongeling uit de omgeving onderzoek gedaan naar de brandbaarheid van rieten daken
De boerderij die nu nog te bekijken is, is het resultaat van de tweede poging. De eerste boerderij naderde al een heel eind zijn voltooiing in het Streekbos waar de Stichting Wandelen door de tijd het bestuurlijke werk voor verrichtte en een ploeg van vrijwilligers onder leiding van Hans Horreüs de Haas de werkelijk bouw tot stand bracht. Tijdens een luilakochtend heeft een wakkere jongeling uit de omgeving onderzoek gedaan naar de brandbaarheid van rieten daken. Zijn vermoedens werden bewaarheid en hij mocht tevens ontdekken dat de rest van de boerderij ook in vlammen opging.
In overleg met het Zuiderzeemuseum werd een nieuwe bouwplaats vrijgemaakt in het bosgebiedje in het museum. Ook aan deze boerderij heb ik enthousiast meegebouwd, samen met vrijwilligers uit de hele regio en met de inschakeling van groepen jonge onderzoekers die voor hun studie of als hobby zich bekwaamden in de bouwtechnieken van zeer lang geleden. Ik mag zeggen dat ik ontzettend veel geleerd heb in die periode. De eigen ervaringen met handvaardigheden uit die periode vormden ook een bron voor het vertellen van een verhaal dat zich in de Bronstijd in ons gebied kon hebben afgespeeld.
verborgen stukjes bronstijdspullen in de bodem van een stukje Hoorn doet mij veel deugd
Het vinden van verborgen stukjes bronstijdspullen in de bodem van een stukje Hoorn doet mij veel deugd. Wie weet worden in de Hoornse bodem ook grondsporen ontdekt die duiden op de aanwezigheid van boerderijen uit die tijd. Het betekent ook dat er meer inzicht komt in de periodes dat het water of bruikbaar land het landschap vormden. Voor mij betekende de tentoonstelling over de boer in de bronstijd, die in de tachtiger jaren nog te bezien was in het Westfries Museum een les over hoe de mensen leefden. De activiteiten van de bouwgroep en de uitstapjes naar plaatsen in ons land waar men met een soortgelijk project bezig was waren voor mij zeer leerzaam. Mijn geschiedenislessen kregen ook veel meer inhoud hierdoor.
Het is echter jammer dat het onderhoud van een bronstijdboerderij nu geschiedt door bedrijven met veel kennis van bouwen. Een professionele rietdekker hanteert heel andere technieken, die in de Bronstijd niet eens uitvoerbaar waren. Toen beschikten de bouwers nog niet over ijzerdraad om de bossen riet vast te maken aan het dakgeraamte. De onderkanten netjes recht afgesneden zouden de bronstijdboeren verbluft hebben laten staan. De technieken die Hans Horreüs de Haas ons leerde waren technieken die de mensen uit de prehistorie ook ten dienste stonden en het gereedschap van toen bestond voornamelijk uit twee sterke handen en een helder inzicht in de mogelijkheden van de materialen die ter plekke beschikbaar waren. Uit die tijd zijn ook vuurstenen voorwerpen teruggevonden. Het is de vraag of er toen op deze plek veel bronzen gereedschappen zijn gebruikt.
De vondsten in de Hoornse bodem zijn nog te kort geleden ontdekt om daar volledige verhalen over te kunnen vertellen. Ik hoop dat de bodem nog veel meer geheimen zal prijsgeven, zodat de stad Hoorn zoals wij nu kennen nog meer betekenis zal krijgen. Hoorn, niet alleen de stad van de Gouden Eeuw, maar een plek waar al duizenden jaren een menselijk bestaan mogelijk is.
