24 juli 2024 – Column Peter Ursem: Fusievrees
Vorige week liepen de voortrekkers van het bedrijfsleven te hoop tegen de drie gemeenten die alweer een tijdje geleden meenden dat een bestuurlijke fusie een zegen kan betekenen. Van die zege is nog veel te weinig te zien. De voortrekkers van het bedrijfsleven in de drie SED-gemeenten dringen aan om nu eens waar te maken wat ooit beloofd werd. Voor een bestuurlijke fusie van de gemeenten Drechterland, Enkhuizen en Stede Broec is heel wat meer nodig dan het uiten van goede voornemens en het inrichten van een administratief centrum met te weinig bevoegdheden.
Is de stroperigheid van een fusieproces typisch Westfries? Natuurlijk niet, maar er is al stevig geoefend in het afhouden van een echt bestuurlijke fusie. De ondernemers zien graag dat de hete aardappel niet steeds op het bordje van een ander wordt geschoven. Óf je gaat echt fuseren als gemeenten of je gaat gewoon weer op de oude voet verder met drie aparte gemeenten. Besluitvorming waar bedrijven op zit te wachten om hun werk te kunnen blijven doen moet een stuk voortvarender. Zoals de zaak nu geregeld of ontregeld wordt, zit dat er voorlopig niet in.
Fuseren doe je niet zomaar en hoe groter de organisaties, des te moeilijker wordt dat. Fuseren van gemeenten moet je eigenlijk niet door de gemeenten zelf laten doen. Dat komt door onze politici die met de allerbeste bedoelingen de belangen van hun gemeente behartigen. Wanneer geopperd wordt dat die belangen het beste gediend zijn met samengaan met andere gemeenten, dan treedt automatisch de verdediging van die belangen in werking. Bij fusies moet je geven en nemen. Dat nemen gaat hen beter af, want zij zijn hiervoor door de goegemeente van de gemeente speciaal met groot vertrouwen geselecteerd.
Wat je weggeeft heeft nog een flinke tijd een emotionele waarde.
Fuseren wordt doorgaans gezien als een inleveringsdrama. Wat je weggeeft heeft nog een flinke tijd een emotionele waarde. Datgene wat je krijgt heeft dat nog niet en moet zijn waarde nog bewijzen. Daarnaast komt er altijd een vorm van goedmoedig populisme bij kijken. Wat gaat er met ons als burger van een van de gemeenten gebeuren? Er is altijd een gemeente bij van wie de financiële positie een stuk zwakker is. Daar moeten de andere gemeenten dus voor opdraaien. Nou, mooi niet dus!
Ik heb zelf in de Westfriese onderwijswereld het omgaan met andere gemeenten meebeleefd. Er was ooit regionaal scholenoverleg. Voor elke zuil werd in een vaste frequentie overleg georganiseerd om de zaken die voor de hele regio de zelfde waren te bespreken en afspraken te maken. Voor het functioneren van de Onderwijsbegeleidingsdienst bijvoorbeeld, waren er een adviesraad en een bestuur. De vertegenwoordigers in die overleggen kwamen uit de regio en vanuit diverse zuilen en het was niet interessant om te zien of elke gemeente wel vertegenwoordigd was. Het ging er om de dienst zo goed mogelijk te kunnen inzetten voor de hele regio.
Wel maakte ik mee dat het regionale overleg van het openbaar basisonderwijs werd opgeheven, toen de Hoornse hoofden der scholen geen winst meer zagen in een regionaal overleg. Reden? Ik kan slechts dingen zeggen die nogal negatief zullen overkomen, maar het erkennen van een gezamenlijke verantwoordelijkheid zat daar niet meer bij. In de andere gemeenten dan Hoorn werd uiteindelijk dat dienen van elkaars onderwijsbelangen op andere manieren wel voorgezet.
Laat de regio onze problemen oplossen is een heel slechte motivatie voor fuseren.
Ik vrees dat zolang de gemeenteraadsleden van de zeven Westfriese gemeenten niet de moed hebben om regiobreder te denken en te handelen dan zij nu doen, er weinig schot in fusieplannen komt. In de Hoornse raad ziet men wel voordelen van een soort samenwerking. Zij hopen dat de regio de dringende vraag om woningen en het opwekken van benodigde energie kan opvangen. Laat de regio onze problemen oplossen is een heel slechte motivatie voor fuseren. Hoeveel van dit soort oplossingen in de SED-gemeenten onderling worden uitgedacht weet ik natuurlijk niet. Het kan best al zijn dat dit soort denken bij het bedrijfsleven niet meer leeft of denk ik daar veel te optimistisch over? Zullen we eens wat energie gaan steken in het publiceren van de voordelen van fusie?
