Column Peter Ursem: Een tijdreisje

20 augustus 2025 – Column Peter Ursem: Een tijdreisje

Nou, hij is terecht hoor! De dwangburcht van Floris V bij Wijdenes. Ik las het artikel in onze krant en ik was enorm verheugd. Ik heb iets met dat kasteel uit de 13^e eeuw. Ik heb daar in de negentiger jaren van de vorige eeuw veel leeswerk over verricht en dat heeft geleid tot mijn jeugdboek: ‘Het verborgen zwaard’, in 1994 uitgegeven bij Christofoor.

In de jaren daarvoor was ik betrokken bij de bouw van de bronstijdboerderijen, aanvankelijk in het Streekbos, maar nadat de boerderij – waarvan de bouw al een flink eind was gevorderd – was afgebrand na een kortstondige proef van een jongeman die op paaszaterdag erg benieuwd was of hij met zijn aansteker het rieten dak kon laten branden (hetgeen prima lukte), en daarna in het Zuiderzeemuseum. De bronstijdboerderij daar staat er nog altijd, maar het rieten dak is na een aantal jaren vervangen door een rieten dak waar de professionals die waren ingehuurd waarschijnlijk heel trots op zijn, maar niet gedaan op de manier waarop de bewoners van onze streek pakweg 3500 jaar geleden het absoluut nog niet konden doen.

de strijd tussen de Westfriezen en de Hollanders in de 13^e eeuw

In die periode sprak ik een van de bouwcollega’s die het had over de dwangburchten in Westfriesland. Volgens hem heeft zo’n burcht ook gestaan bij Wijdenes en waarschijnlijk op de plek waar nu een camping is gesitueerd. Omdat mijn jeugdboek over de Bronstijd in Westfriesland ‘Het geheim van de schijf’ (Uitgeverij Westfriesland) al weer een tijdje in de boekwinkels lag, was ik toe aan de volgende schrijfactie. De belangstelling voor de tijd van Floris V was gewekt en bij het zoeken naar achtergrondinformatie kwam ik bij de strijd tussen de Westfriezen en de Hollanders in de 13^e eeuw. Gaandeweg kreeg het beeld van het leven in die tijd vorm en was er voldoende basis om er mijn verhaal in te laten groeien.

De onduidelijkheid over de precieze plek van het kasteel bij Wijdenes maakte mijn nieuwsgierigheid groter

De dwangburcht werd gebouwd op bevel van de Hollandse graaf die als kind zijn vader verloor aan de strijd tegen de Westfriezen. In de winter van 1256 meende graaf Willem via het bevroren water de Westfriezen te lijf te kunnen om hen definitief te onderwerpen. Zowel dat plan als Willem zelf zakte door het ijs. De onduidelijkheid over de precieze plek van het kasteel bij Wijdenes maakte mijn nieuwsgierigheid groter en na het verhaal van mijn bouwcollega, dat op camping ’t Hof resten waren aangetroffen van een bouwwerk van eeuwen geleden, vast en zeker van het verdwenen kasteel, en dat het uitgegraven deel weer dichtgegooid werd en zou er niet worden gesproken over wat men daar aantrof, omdat dan de geplande bouw van, wat was ‘t? een midget golfbaan? een veel te lange tijd niet kon doorgaan.

Ik ben toen eens naar de camping toegegaan en trof daar een oude man, die daar werkte en ik vroeg hem naar de opgraving. Hij vertelde wat men had gedaan. Er was een stenen muurtje aangetroffen en daar was weer een laag zand overheen gegooid en ik hoefde me geen zorgen te maken, want dat golfbaantje was er gewoon op tijd. Omdat ik had aangegeven interesse te hebben in de geschiedenis van dat stukje grond, toonde hij me nog de originele aankoopaktes van zijn huis. Bij mij was echter de overtuiging geboren dat het inderdaad wel de dwangburcht moet zijn geweest, ondanks de theorie dat het ook wel eens buitengaats kon zijn. Dat is dan nu bevestigd! Hoeveel verhaal nog mee gebleven is, onder water, zullen we ongetwijfeld gaan horen, wanneer er nog verder onderzoek is gedaan.

Over een ander stuk historie uit precies dezelfde periode in de geschiedenis werd deze week ook een artikel geschreven. Het dorpje Vronen werd genoemd. In mijn boek sluit ik af met een korte beschrijving van de slag bij de Vronergeest, die door de Westfriezen dramatisch werd verloren. Sommige berichten meldden dat er drieduizend doden te betreuren waren. Vronen werd als straf volledig verwoest. Nee, Netanyahu is niet een reïncarnatie van graaf Jan van Renesse, de aanvoerder van de Hollanders.

De stukjes over opgravingen uit die periode zullen altijd mijn interesse houden. Het is misschien gek om te zeggen, maar tijdens het schrijven ben ik ook even in die tijd geweest, als tijdreiziger.