Column Sjaak Grosthuizen: Echec der zekerheden

SJAAK GROSTHUIZEN 20 juli 2013 – Echec der zekerheden

Er zijn lezingen die je je leven lang bijblijven. In 1969 hield de toenmalige directeur van de kweekschool in Den Helder, Pierre Möller, een referaat over het echec der zekerheden. Zijn verhaal paste naadloos in de tijd van het overhoop halen van alles waar onze ouders en ook wijzelf nog zo prettig zeker van waren. Wij leven op een aardverschuiving, zei hij. Het kostte mij een paar jaar voordat ik houvast kreeg aan een mens- en wereldbeeld waaraan ik nieuwe zekerheden ontleende om mijn eigen wereldje van de juiste kleuren te voorzien. Bij de nieuwe kleuren pasten een andere politieke partij en een andere kijk op religie. Comfortabel beschouwde ik de wereld om mij heen en was af en toe gul met mijn commentaren daar op. Ik kende het verschil tussen goed en kwaad en ik voelde me gemakkelijk met mensen om mij heen met vergelijkbaar wereldbeeld.

Deze week werd mijn gelijk verstoord door een krantenartikel over kleine ondernemers die te lijden kregen onder een gemeentebesluit dat volgens mijn mening niet eens ver genoeg ging. De uitbreiding van het aantal koopzondagen was in mijn ogen een halfbakken besluit. In mijn wereldbeeld paste opening van alle zaken op elke dag in de week, het hele jaar door. Ja, desnoods een 24/7-beleid voor alle neringdoenden. Bij aankopen doen via het internet is dat al een hele tijd het geval. De winkeliers in Hoorn worden kort gehouden door behoudende geesten in ons stadsbestuur. Met de haren erbij gesleepte argumenten dienden de status quo uit de steentijd te bestendigen. Het kostte mij geen moeite daar af en toe cynisch over te doen.

Ik gun hem graag mijn bescheiden klandizie

De uitbater van een eenvoudig Turks eethuisje in de Grote Waal gaf in het artikel te kennen dat de uitbereiding van het aantal koopzondagen voor supermarkten voor zijn zaak een zeer ongunstig effect heeft. Dat blijkt voor meer afhaalondernemers op te gaan. Het schokkende van het bericht was dat het iemand betreft die ik ken. De uitbater van de afhaalturk maakt regelmatig mijn bestelling klaar na zijn vraag:’Hetzelfde?’ Tot nu toe heb ik altijd bevestigend geknikt en maakten we tussen zijn vaardige bakhandelingen door een praatje. Ik gun hem graag mijn bescheiden klandizie, zeker nadat zijn zaak tot twee keer toe ernstig werd beschadigd door plofkraken met de naastgelegen pinautomaat.

Ik werd geconfronteerd met een dilemma. Door een principiële keuze voor zondagse openstelling van alle middenstandsbedrijven raken mensen die mij aan het hart gaan gedupeerd. Stel dat ik als gemeentepoliticus fanatiek voor koopzondagen had gepleit, zou ik dan nog met stalen gezicht een Turkse pizza laten klaarmaken door iemand die dankzij mijn principes gedupeerd is geraakt? Zou ik hopen dat hij daar nooit lucht van zou krijgen? Zou hij me dan desondanks hartelijk blijven bejegenen?

Een politicus is gebaat bij een flinke blinde vlek en een stevige laag eelt op zijn of haar ziel.

Politiek is keuzes maken. Soms nog steeds geleid door onverholen principes. Een politicus is gebaat bij een flinke blinde vlek en een stevige laag eelt op zijn of haar ziel. Coalitiepartijgenoten komen gegarandeerd in situaties terecht waarin ze hun eigen idealen moeten verloochenen. Ze plegen vaak verraad aan zichzelf. Dat is het meest schrijnend bij zaken waarvoor ze collegeverantwoordelijkheid dragen. Om een scherper beeld te krijgen van hoe diep men kan snijden in eigen principes probeer ik me een voorstelling te maken van bijvoorbeeld Nel Douw van de SP die als wethouder moet verdedigen dat de gemeente minder opvangplekken voor daklozen kan bekostigen. Of dat Ronald Louwman als VVD-prominent blijft verdedigen dat Hoornse reserves moeten worden aangewend om zorgtaken door overheidsorganen te kunnen uitbreiden.

Ik heb prachtige principes. Echt wel!

Ik ben geen politicus. Dat komt niet omdat ik er zeer onbruikbare principes op na houd. Ik heb prachtige principes. Echt wel! En soms zie ik zaken die goed bij mijn wensen aansluiten gerealiseerd door wisselende politieke stromingen. Ik vermoed dat leden van een lokale partij en van D66 nog het best kunnen functioneren in de politiek. Linksom of rechtsom of recht door het midden, het zal ze nauwelijks iets kunnen schelen. Zonder ze te beschuldigen van cliëntelisme of prinzipienreiter te zijn hebben zij belangen van de burgers voor ogen, soms met  extra aandacht voor de oudere, jongere of zakelijke burger. Als je het een beetje moeilijk wil maken voor jezelf moet je je vooral principes eigen maken.

Zekerheden ontlenen aan je principes is vast en zeker een mooie zaak. Ik blijf mij daarmee bezighouden. Niet al te fanatiek natuurlijk, want zo zeker zijn zekerheden nou ook weer niet. Binnenkort eten we weer Turkse pizza. Zeker weten!