Column Peter Ursem: Word Westfries

6 oktober 2021 – Column Peter Ursem: Word Westfries

Westfriesland is een regio, groter dan de zeven gemeenten die zich hebben verbonden aan Het Pact van Westfriesland. Ik ben zeker niet de enige nazaat van enkele eeuwen voorouders die hier ploeterden om het hoofd en die van hun gezinnen boven water te houden. Toch vraag ik me af en toe af of Westfriesland mij in de genen zit of simpel elke dag in het hart of hoofd. Ik denk dat er wel degelijk banden zijn die me aan dit stukje Nederland binden. Misschien slechts banden die ik zelf bedenk vanuit een ondefinieerbare behoefte om mij ergens thuis te weten.

De regio Westfriesland bestaat al heel lang. Doordat het water tussen Westfriesland en Friesland steeds meer verbreedde was van het uitoefenen van Friese bestuursbesluiten in Westfriesland geen sprake meer. Ook de Hollanders, misschien moet je zeggen de Kennemers, hadden bestuurlijk gezien niets te meer zoeken in Westfriesland. De Westfriezen, zo is mij ooit toevertrouwd, aarzelden niet om in tijden dat het slecht ging het eigen landschap met z’n vele moerassen even te verlaten om te buurten bij de Kennemers, waar ze hun eigen voorraden aanvulden, zonder dat de Kennemers daar enige toestemming voor gaven. De Westfriezen waren toen alleen in de ogen van hun tegenstanders één volk. Er bestonden dorpen en er waren ongetwijfeld bestuursstructuren. Ik weet daar nu te weinig van. Wel hebben zij zich als één volk moeten teweer stellen stegen het leger van Willem II, de edelman die het tot Roomskoning schopte en vlak voordat hij door de paus tot keizer van het Heilige Roomse Rijk zou worden gekroond nog even orde op zaken wilde stellen bij de Westfriezen.

De Westfriezen waren toen alleen in de ogen van hun tegenstanders één volk

Westfriesland kende toen niet het keurig aangeharkte landschap dat het nu is. Er waren bossen en zompige stukken land met overal en nergens stukjes grond waarop de Westfriezen hun etenswaren verbouwden. Eerdere tochten naar dit gebied liepen vast en steeds moesten de Hollanders, laten we dat volk onder leiding van die Willem zo maar noemen, zich terugtrekken naar Alkmaar. Tot de winter van 1256. Die was streng geweest en overal lag op de waterige plekken ijs. Zo zou een leger zich beter kunnen verplaatsen. Willem was echter iets te laat, want de dooi was ingezet. Hij zakte met zijn paard en zijn zware strijduitrusting door het ijs. Die uitrusting zat hem toen meer in de weg, dan dat het hem hielp. De boeren die met hun primitievere wapens toeschoten, hebben hem misschien minder vakkundig, maar heel effectief om het leven gebracht en toen ze tot hun ontzetting ontdekten dat het de koning zelf was, hebben ze zijn lijk begraven onder de haardplaats in een boerderij bij Hoogwoud.

Voelden de Westfriezen indertijd een gezamenlijk verlies of had elk dorpje eigen verdriet?

Ik weet niet of de Westfriezen toen collectief een bevrijdingsfeestje hebben gevierd. Floris V heeft toen hij oud genoeg was om de dood van zijn vader te wreken een overstroming gebruikt om met bootjes de diverse woonplekken langs te gaan om duidelijk te maken dat tegenstand niet slim zou zijn. Voelden de Westfriezen indertijd een gezamenlijk verlies of had elk dorpje eigen verdriet? Wel weet ik dat, toen duidelijk werd dat Floris, die toch heeft laten zien het beste te willen voor de regio als ‘der keerlen god’ en heeft aangestuurd op een beter tegen het water beschermd gebied te maken, slachtoffer was van een laffe moordaanslag, de Westfriezen de dwangburchten hebben belegerd en platgegooid. Op die van Medemblik na dan.

In de opgeschreven verhalen wordt gemeld dat de Westfriezen als leger optrokken. Misschien mogen we dan toch aannemen dat de bevolking van deze regio zich zagen als een eenheid. Zo trokken ze als Westfries leger op tegen de opvolger van Floris V en werden in 1297 bij Vronen verslagen met heel grote verliezen.

Hebben we een gezamenlijke vijand nodig om de mensen die in de regio wonen te binden? Een natuurramp soms? Of zou het kunnen gebeuren dat de bewoners van Westfriesland hun gekozen bestuurders toestaan als één regio mooiere zaken voor elkaar te krijgen dan elke gemeente apart ooit voor elkaar zou kunnen krijgen? We leven in een tijdperk van individualisme. Zelfs in het politieke landschap zie je dat terug. Er zijn gemeenteraden met meer dan tien verschillende fracties en ook binnen die fracties is het hier en daar moeilijk de focus op wat gedaan moet worden gelijk te houden.

Ik fiets eens wat vaker door Westfriesland en laat me charmeren door alles wat ik daar tegen kom. Westfriesland heeft veel bieden. Ik word gewoon een Westfries.