30 augustus 2023 – Column Peter Ursem: Ik ben een Ursem
Mijn achternaam is de naam van een dorp in Westfriesland. Ursem is de naam en ik ben er trots op. In onze familiegeschiedenis zal niet vaak de naam Ursem zijn genoemd als iemand die hoort bij de groten der aarde. Wij, en dan bedoel ik eigenlijk alle Ursemmen die er ooit geweest zijn en die nu nog rondlopen zijn niet schuldig geweest aan het veranderen van de bestaande orde. Niet dat we allen slechts een ondergeschikte positie bekleed hebben of dat nog steeds doen.
De Ursemmen zijn vertegenwoordigd in alle lagen van de bevolking en zijn eigenlijk in meerderheid een gewone burger. We hoeven niet te rekenen op spontane uitingen van diepgevoelde eerbied en ontzag van ieder die ons tegenkomt en dit geldt uiteraard voor het overgrote deel van onze bevolking. Ik werd deze week herinnerd aan de oorsprong van het geslacht Ursem door een artikeltje over Oersheim, een piepklein natuurgebiedje bij het dorp Ursem. De naam Oersheim las ik jaren geleden in een verhandeling in een geschiedenistijdschrift. Het huis of de woonplaats van iemand die Oer heette. Of het de juiste schrijfwijze is telde in die tijd niet, we hebben het over de Middeleeuwen.
Urisheim was de naam in 1083, vastgelegd in geschriften van de Abdij van Egmond
Bij het raadplegen van het internet vond ik nog een summiere verwijzing naar de vroegere namen van het dorp. Urisheim was de naam in 1083, vastgelegd in geschriften van de Abdij van Egmond. In de loop der jaren worden namen sleets en zijn er veranderingen in de spelling waar te nemen. In 1420 is de naam Ureshem en vraag me niet op welk moment het dorp als Ursem op de kaarten werd ingetekend. De eerste persoon die Ursem als achternaam kreeg heeft die misschien niet eens helemaal zelf bedacht. Hij zal afkomstig zijn geweest uit Ursem en zich elders in de regio hebben gevestigd.
Mijn vrouw heeft genealogie als hobby en gedurende een flink aantal jaren hebben we de provincie doorkruist op zoek naar informatie over onze voorvaderen. Wij ontmoetten tijdens die tocht ook Cor Ursem, die met dezelfde zoektocht bezig was en daarin iets voortvarender was. Hij en zijn vrouw Rie kwamen zover dat zij het geslacht Ursem behoorlijk compleet te boek stelden. De allereerste Ursem die in de archieven terug te vinden is, is Claas Ursem. Deze voorvader is geboren ongeveer in 1693 in Obdam. Daar is hij zijn hele leven gebleven en je mag zeggen dat hij niet slecht heeft geboerd. De vraag is natuurlijk wie hem de achternaam Ursem heeft bezorgd. Waarschijnlijk zijn vader, maar nergens is deze man terug te vinden in archieven.
Ik kan dat niet bevestigen
Ik heb, ik meen van Cor Ursem, gehoord dat er iets over een nog iets eerdere Ursem is aangetroffen in de grote kerk in Alkmaar. Ik kan dat niet bevestigen, maar wellicht kunnen we aannemen dat de vader van Claas waarschijnlijk de naam van zijn geboortedorp meekreeg toen hij naar Obdam verhuisde. Claas was bepaald niet armlastig. Bij zijn overlijden kreeg de katholieke kerk in Obdam een flink stuk grond. Claas had uit twee huwelijken twaalf kinderen en in de loop der eeuwen is niet elke Ursem een gefortuneerde boer geweest. Mijn vader en mijn opa waren dat zeker niet. Ik ben ook niet gefortuneerd, maar we kunnen aardig rondkomen.
De naam Peter Ursem is in deze hier en daar terug te vinden. Ik heb een neef Peter en er zijn nog enkele Peters Ursem buiten onze directe familie. Eén Peter Ursem heeft veel gedaan in onderwijsland in het oosten des lands en heeft ook publicaties uitgegeven over onderwijszaken. De naam van de garage in Hoorn is bekend, hoewel de huidige eigenaar Pieter heet. Dan is er nog een Peter Ursem, die als beeldend kunstenaar in Engeland is gaan wonen. Er zullen ongetwijfeld nog enkele Peters Ursem rondlopen op deze aarde. Alle Ursemmen zijn afstammeling van de vader van Claas Ursem.
Voor zover ik kan nagaan hebben alle directe voorvaderen van mij gewoond en gewerkt in Noord-Holland en voornamelijk in Westfriesland. Ik woon en werk nu dus prettig dichtbij mijn roots. Misschien ligt hierin de reden waarom ik zelf van mening ben dat ik elke week iets mag zeggen over deze regio. En dat blijf ik dan ook doen. Het hele komende jaar!
